Παρακάτω παρέχονται απαντήσεις σε συχνά ερωτήματα που αφορούν στην Πνευματική Ιδιοκτησία. Ο κατάλογος των ερωτήσεων/απαντήσεων εμπλουτίζεται τακτικά βάσει αντίστοιχων ερωτημάτων που τίθενται στον ΟΠΙ.

  1. Τί είναι η Διανοητική Ιδιοκτησία;
  2. Τί προστατεύει η Πνευματική Ιδιοκτησία;
  3. Κατοχυρώνεται το δικαίωμα της Πνευματικής Ιδιοκτησίας;
  4. Ποιά δικαιώματα παρέχει το δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας;
  5. Τί είναι τα συγγενικά δικαιώματα;
  6. Πόσο διαρκεί η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων;
  7. Τί είναι οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης και Προστασίας;
  8. Τί ονομάζουμε πειρατεία;
  9. Ποιές οι συνέπειες της εξάπλωσης του φαινόμενου της πειρατείας;
  10. Πως μπορούν να προστατεύσουν τα δικαιώματα τους οι δημιουργοί και οι δικαιούχοι συγγενικών δικαιωμάτων;

 

1. Τί είναι η Διανοητική Ιδιοκτησία;

Σύμφωνα με το άρθρο 18 παρ. 18 του Ν.2557/1997 ο διεθνής όρος "propriete intellectuelle"/"intellectual property" αποδίδεται στην ελληνική γλώσσα με τον όρο "διανοητική ιδιοκτησία".

Η διανοητική ιδιοκτησία περιλαμβάνει τόσο την πνευματική ιδιοκτησία ("propriete litteraire et artistique"/"droit d' auteur"/"copyright") και τα συγγενικά δικαιώματα όσο και τη βιομηχανική ιδιοκτησία ("propriete industrielle"/"industrial property"), όπως εφευρέσεις, υποδείγματα χρησιμότητας, δικαιώματα επί φυτικών ποικιλιών, σήματα, βιομηχανικά σχέδια και προστατευόμενες γεωγραφικές ονομασίες προέλευσης. Στη διανοητική ιδιοκτησία υπάγονται τα δικαιώματα που προκύπτουν από τη δημιουργία ενός προϊόντος του νου, το οποίο αποτελεί άυλο περιουσιακό στοιχείο.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

2. Τί προστατεύει η Πνευματική Ιδιοκτησία;

Η πνευματική ιδιοκτησία προστατεύει κάθε πρωτότυπο πνευματικό δημιούργημα λόγου, τέχνης ή επιστήμης, που εκφράζεται με οποιαδήποτε μορφή, ιδίως τα γραπτά ή προφορικά κείμενα, οι μουσικές συνθέσεις, με κείμενο ή χωρίς, τα θεατρικά έργα, με μουσική ή χωρίς, οι χορογραφίες και οι παντομίμες, τα οπτικοακουστικά έργα, τα έργα των εικαστικών τεχνών, στα οποία περιλαμβάνονται τα σχέδια, τα έργα ζωγραφικής και γλυπτικής, τα χαρακτικά έργα και οι λιθογραφίες, τα αρχιτεκτονικά έργα, οι φωτογραφίες, τα έργα των εφαρμοσμένων τεχνών, οι εικονογραφήσεις, οι χάρτες, τα τρισδιάστατα έργα που αναφέρονται στη γεωγραφία, την τοπογραφία, την αρχιτεκτονική ή την επιστήμη,οι μεταφράσεις, οι διασκευές, οι προσαρμογές οι άλλες μετατροπές έργων ή εκφράσεων της λαϊκής παράδοσης και οι συλλογές έργων ή συλλογές εκφράσεων της λαϊκής παράδοσης ή απλών γεγονότων και στοιχείων, όπως οι εγκυκλοπαίδειες και οι ανθολογίες, εφόσον η επιλογή ή η διευθέτηση του περιεχομένου τους είναι πρωτότυπη.

Επίσης το δίκαιο της πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύει τις βάσεις δεδομένων, οι οποίες λόγω της επιλογής ή διευθέτησης του περιεχομένου τους αποτελούν πνευματικά δημιουργήματα. Η προστασία αυτή δεν εκτείνεται στο περιεχόμενο των βάσεων δεδομένων και δεν θίγει κανένα από τα δικαιώματα που υφίστανται στο περιεχόμενο αυτό.

Προστατεύονται επίσης τα προγράμματα ηλεκτρονικών υπολογιστών και το προπαρασκευαστικό υλικό του σχεδιασμού τους. Η προστασία παρέχεται σε κάθε μορφή έκφρασης ενός προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

3. Κατοχυρώνεται το δικαίωμα της Πνευματικής Ιδιοκτησίας;

Βάσει τόσο του εθνικού (άρθρο 6 παρ.2 Ν.2121/1993) όσο και του διεθνούς δικαίου (άρθρο 5 παρ.2 Διεθνούς Σύμβασης της Βέρνης) η απόλαυση και η άσκηση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας δεν υπόκεινται σε καμία διατύπωση. Δεν απαιτείται συνεπώς η τήρηση κάποιας τυπικής διαδικασίας ή η σύμπραξη κάποιας κρατικής ή μη υπηρεσίας για την αναγνώριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε ένα έργο, όπως ισχύει για την κτήση δικαιωμάτων επί άλλων άυλων αγαθών (πχ. κατοχύρωση σήματος).

Για τη διασφάλιση του δημιουργού και για την ύπαρξη ενός στοιχείου για την απόδειξη της πατρότητας ακολουθούνται στην πράξη διάφορες πρακτικές. Ενδεικτικά αναφέρονται δύο από αυτές: Η μια συνίσταται στην πράξη κατάθεσης του πνευματικού δημιουργήματος ενώπιον συμβολαιογράφου. Η κατάθεση του έργου στο συμβολαιογράφο εφοδιάζει με το αποδεικτικό στοιχείο της βεβαίας χρονολογίας το οποίο εκτιμάται ελεύθερα από το δικαστήριο σε περίπτωση δίκης περί προσβολής των δικαιωμάτων στο έργο αυτό.

Η δεύτερη τακτική που ακολουθείται είναι η αποστολή συστημένης επιστολής με αποστολέα και παραλήπτη τον ίδιο το δημιουργό (ή και παραλήπτη τρίτο)(συστήνουμε την αποστολή δύο συστημένων επιστολών), φύλαξη της απόδειξης και διατήρηση της συγκεκριμένης επιστολής, στην οποία θα περιλαμβάνεται το έργο, κλειστής μέχρι -και εφόσον βέβαια- προκύψει κάποια διαφορά αναφορικά με το συγκεκριμένο έργο, όποτε και η εν λόγω επιστολή θα ανοιχθεί ενώπιον του δικαστηρίου από δικαστή, ο οποίος θα βεβαιώσει και το περιεχόμενό της.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

4. Ποιά δικαιώματα παρέχει το δίκαιο Πνευματικής Ιδιοκτησίας;

Το δικαίωμα πνευματικής ιδιοκτησίας περιλαμβάνει το περιουσιακό δικαίωμα και το ηθικό δικαίωμα. Το περιουσιακό δικαίωμα δίνει τη δυνατότητα στο δημιουργό να εκμεταλλευτεί το έργο και να επωφεληθεί οικονομικά από αυτό. Οι εξουσίες, που περιλαμβάνει το περιουσιακό δικαίωμα είναι οι ακόλουθες:

  • το δικαίωμα της εγγραφής του έργου, το δικαίωμα δηλαδή για την πρώτη ενσωμάτωσή του πάνω σε υλικό φορέα, που αποτελεί τη βάση για την περαιτέρω αναπαραγωγή του
  • την αναπαραγωγή του έργου, δηλαδή την παραγωγή ενός ή περισσότερων αντιτύπων του
  • τη μετάφρασή του
  • τη διασκευή, την προσαρμογή ή άλλη μετατροπή του
  • την εξουσία διανομής του πρωτότυπου έργου
  • την εισαγωγή αντιτύπων του, που παρήχθησαν στο εξωτερικό
  • την εκμίσθωση και το δημόσιο δανεισμό του
  • τη δημόσια εκτέλεσή του, δηλαδή κάθε εκτέλεση που το κάνει προσιτό σε έναν κύκλο ευρύτερο από το στενό κύκλο της οικογένειάς του και το άμεσο κοινωνικό του περιβάλλον
  • τη ραδιοτηλεοπτική μετάδοσή του
  • την παρουσίασή του στο κοινό ενσυρμάτως, ασυρμάτως ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο (μετάδοση του έργου μέσω διαδικτύου).

Στην περίπτωση που κάποιος πραγματοποιεί κάτι από τα προαναφερθέντα χωρίς την άδεια του δημιουργού προσβάλλει το περιουσιακό του δικαίωμα και μάλιστα αδιάφορα αν αποσκοπεί σε οικονομική ωφέλεια ή όχι.

Ο δημιουργός εκτός από το περιουσιακό έχει και το ηθικό δικαίωμα, το οποίο αποδίδει και την ιδιαίτερη φύση του δικαίου της πνευματικής ιδιοκτησίας, καθώς περιλαμβάνει την προσωπική σχέση που συνδέει το δημιουργό με το έργο του. Το ηθικό δικαίωμα περιλαμβάνει την ηθική εξουσία δημοσίευσης, την εξουσία να αποφασίζει δηλ. αν, πώς, πότε, το έργο θα γίνει προσιτό στο κοινό, την εξουσία αναγνώρισης της πατρότητας πάνω στο έργο και ειδικότερα την εξουσία να μνημονεύεται το όνομά του στα αντίτυπα του έργου του και σε κάθε δημόσια χρήση του ή ακόμα και το δικαίωμά του να κρατάει την ανωνυμία του ή να χρησιμοποιεί ψευδώνυμο. Η εξουσία του δίνει τη δυνατότητα να απαγορεύει δηλαδή την κάθε παραμόρφωση, περικοπή ή άλλη τροποποίηση του έργου. Επίσης, υφίσταται η εξουσία προσπέλασης, δηλαδή η εξουσία να έχει ο δημιουργός πρόσβαση στο έργο του, ακόμη και αν το περιουσιακό δικαίωμα ή η κυριότητα στον υλικό φορέα του έργου ανήκει σε άλλον. Η προσπέλαση όμως πρέπει να πραγματοποιείται κατά τρόπο που να προκαλεί τη μικρότερη δυνατή ώχληση στο δικαιούχο. Τέλος, στο ηθικό δικαίωμα περιλαμβάνεται και η ηθική εξουσία υπαναχώρησης, η οποία δίνει τη δυνατότητα στο δημιουργό να υπαναχωρήσει από συμβάσεις μεταβίβασης ή εκμετάλλευσης έργων λόγου ή επιστήμης, εφόσον είναι αναγκαίο για την προστασία της προσωπικότητάς του εξαιτίας μεταβολής στις πεποιθήσεις του ή στις περιστάσεις και με καταβολή αποζημίωσης στον αντισυμβαλλόμενο για τη θετική του ζημία.

Η ιδιαιτερότητα του ηθικού δικαιώματος δεν έγκειται μόνον στο γεγονός ότι είναι ανεξάρτητο δικαίωμα από το περιουσιακό αλλά και στο ότι δεν μεταβιβάζεται.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

5. Τί είναι τα συγγενικά δικαιώματα;

Εκτός από την προστασία των δημιουργών, η τεχνική πρόοδος δημιούργησε την ανάγκη προστασίας των ερμηνευτών - εκτελεστών καλλιτεχνών, παραγωγών υλικών φορέων ήχου ή/και εικόνας καθώς και των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών. Τα φυσικά και νομικά αυτά πρόσωπα εισφέρουν πολύτιμα στη δημόσια εκτέλεση, την αναπαραγωγή, τη διάδοση ή και την παραγωγή κάποιων πνευματικών έργων. Λόγω της τεχνικής δυνατότητας εγγραφής και της ευκολίας του πολλαπλασιασμού των αντιτύπων έργων, οι εισφορές αυτές χρειάζονται προστασία για να μην γίνονται αντικείμενο οικειοποίησης και αθέμιτης εκμετάλλευσης από τρίτους. Προς την κατεύθυνση αυτή θεσπίσθηκαν ειδικές νομοθετικές ρυθμίσεις, παράλληλες προς την πνευματική ιδιοκτησία και δημιουργήθηκε η κατηγορία των συγγενικών δικαιωμάτων, ήτοι συγγενικών προς την πνευματική ιδιοκτησία. Συγγενικά δικαιώματα αναγνωρίζονται από τον ελληνικό νόμο για:

  • τον καλλιτέχνη που ερμηνεύει ή εκτελεί (α.46)
  • τον παραγωγό των υλικών φορέων ήχου ή/και εικόνας (α.47)
  • το ραδιοτηλεοπτικό σταθμό που εκπέμπει (α.48)
  • τον εκδότη του εντύπου που έχει φροντίσει για τη στοιχειοθεσία και τη σελιδοποίηση (γραμμικό δικαίωμα-α.51)
  • εκείνον που δημοσιεύει αδημοσίευτα έργα δημιουργών που δεν βρίσκονται εν ζωή (α.51Α)
  • τον κατασκευαστή βάσεων δεδομένων

Ο νόμος περιέχει μια ενδεικτική απαρίθμηση των ερμηνευτών-εκτελεστών καλλιτεχνών, η οποία περιλαμβάνει ηθοποιούς, μουσικούς, τραγουδιστές, χορωδούς, χορευτές, καλλιτέχνες κουκλοθέατρου, θεάτρου σκιών, θεάματος ποικιλιών (βαριετέ) ή ιπποδρόμου (τσίρκου).

Ο νόμος αναγνωρίζει για καθεμία από τις κατηγορίες συγγενικών δικαιούχων δικαιώματα με διαφορετικό περιεχόμενο (α.46-53).

Η προστασία των συγγενικών δικαιωμάτων αφήνει ακέραιη και δεν επηρεάζει κατά κανένα τρόπο την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας. Καμία από τις διατάξεις "περί συγγενικών δικαιωμάτων" δεν μπορεί να ερμηνευθεί κατά τρόπο που να θίγει την προστασία αυτή.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

6. Πόσο διαρκεί η προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων;

Πνευματική ιδιοκτησία:

Η πνευματική ιδιοκτησία διαρκεί όσο η ζωή του δημιουργού και εβδομήντα (70) χρόνια μετά το θάνατό του, που υπολογίζονται από την 1η Ιανουαρίου του έτους, το οποίο έπεται του θανάτου του δημιουργού.

Συγγενικά δικαιώματα:

Η διάρκεια των δικαιωμάτων των ερμηνευτών ή εκτελεστών καλλιτεχνών ορίζεται σε πενήντα (50) χρόνια μετά την ημερομηνία της ερμηνείας ή εκτέλεσης, αλλά δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τη διάρκεια της ζωής του ερμηνευτή ή εκτελεστή καλλιτέχνη. Ωστόσο, αν εντός της περιόδου αυτής γίνει νόμιμη δημοσίευση ή νόμιμη παρουσίαση στο κοινό της υλικής ενσωμάτωσης της ερμηνείας ή εκτέλεσης, τα δικαιώματα αυτά διαρκούν πενήντα (50) χρόνια από την ημερομηνία της πρώτης αυτής δημοσίευσης ή της πρώτης αυτής παρουσίασης στο κοινό, ανάλογα με το ποιά έγινε πρώτη.

Τα δικαιώματα των παραγωγών φωνογραφημάτων (παραγωγών υλικών φορέων ήχου) λήγουν πενήντα (50) έτη μετά την πραγματοποίηση της υλικής ενσωμάτωσης.

Η διάρκεια των δικαιωμάτων των παραγωγών οπτικοακουστικών έργων (παραγωγών υλικών φορέων εικόνας ή ήχου και εικόνας) ορίζεται σε πενήντα (50) χρόνια μετά την υλική ενσωμάτωση.

Η διάρκεια των δικαιωμάτων των ραδιοτηλεοπτικών οργανισμών ορίζεται σε πενήντα (50) χρόνια μετά την πρώτη μετάδοση μιας εκπομπής, είτε αυτή μεταδίδεται ενσυρμάτως ή ασυρμάτως, συμπεριλαμβανομένης της καλωδιακής ή δορυφορικής μετάδοσης ή οποιουδήποτε άλλου τρόπου μετάδοσης.

Η διάρκεια του δικαιώματος των εκδοτών ορίζεται σε πενήντα (50) χρόνια μετά την τελευταία έκδοση του έργου.

Η διάρκεια που καθορίζεται στις ως άνω περιπτώσεις υπολογίζεται από την 1η Ιανουαρίου του έτους, το οποίο έπεται του γενεσιουργού γεγονότος, δηλ. του θανάτου του δημιουργού.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

7. Τί είναι οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης και Προστασίας;

Οι Οργανισμοί Συλλογικής Διαχείρισης (ΟΣΔ) διαχειρίζονται δικαιώματα δημιουργών και δικαιούχων συγγενικών δικαιωμάτων. Οι ΟΣΔ που λειτουργούν με άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού είναι οι παρακάτω:

ΟΣΔ που εκπροσωπούν τους πνευματικούς δημιουργούς

  • ΑΘΗΝΑ - Σκηνοθέτες / Σεναριογράφοι
  • ΑΥΤΟΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ - Συνθέτες / Στιχουργοί
  • ΕΙΔΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΕΚΤΑΚΤΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ (Ε.Υ.Ε.Δ.) - Συνθέτες / Στιχουργοί
  • ΘΕΣΠΙΣ - Θεατρικοί Συγγραφείς / Μεταφραστές Θεατρικών έργων
  • ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ - Διευθυντές Φωτογραφίας / Σκηνογράφοι / Ενδυματολόγοι / Ηχολήπτες / Μοντέρ
  • Ο.Σ.Δ.Ε.Ε.Τ.Ε. - Δημιουργοί εικαστικών έργων
  • Ο.Σ.Δ.Ε.Λ. - Συγγραφείς / Εκδότες
  • ΦΟΙΒΟΣ - Φωτογράφοι

ΟΣΔ που εκπροσωπούν τους δικαιούχους συγγενικών δικαιωμάτων

  • ΑΠΟΛΛΩΝ - Μουσικοί
  • ΔΙΑΣ - Παραγωγοί οπτικοακουστικών έργων
  • ΔΙΟΝΥΣΟΣ - Ηθοποιοί
  • ΕΡΑΤΩ - Τραγουδιστές / Ερμηνευτές
  • ΕΡΜΕΙΑΣ - Παραγωγοί κινηματογραφικών έργων
  • GRAMMO - Παραγωγοί Φωνογραφημάτων
  • ΗΡΙΔΑΝΟΣ - Παραγωγοί οπτικοακουστικών έργων
  • ΤΗΛΕΟΠΤΙΚΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ - Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης & Προστασίας Συγγενικών Δικαιωμάτων
  • GEA - Οργανισμός Συλλογικής Διαχείρισης & Είσπραξης Συγγενικού Δικαιώματος Ήχου

Οι Οργανισμοί Συλλογικής Προστασίας (ΟΣΠ) σκοπό έχουν την προστασία των δικαιωμάτων των μελών τους. Οι ΟΣΠ που λειτουργούν με άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού είναι οι παρακάτω:

Οργανισμοί Συλλογικής Προστασίας

  • ΕΠΟΕ - Εταιρεία Προστασίας Οπτικοακουστικών Έργων
  • Ο.Π.Δ.Δ.Ε. - Οργανισμός Προστασίας των Δικαιωμάτων των Διαφημιστικών Εταιρειών

 

Δείτε αναλυτικά στοιχεία για τους ΟΣΔ, τους ΟΣΠ και τα αμοιβολόγιά τους.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

 

8. Τί ονομάζουμε πειρατεία;

Η πειρατεία - όρος που εκφράζει στην καθομιλουμένη την έννοια της προσβολής των δικαιωμάτων της διανοητικής ιδιοκτησίας - αναφέρεται στην κατασκευή, διανομή και πώληση μη εξουσιοδοτημένων αντιγράφων (πειρατικών αντιγράφων) υλικού προστατευόμενου από τη διανοητική ιδιοκτησία. Η πειρατεία στην πνευματική ιδιοκτησία εκδηλώνεται με διάφορες μορφές και αφορά κυρίως στον τομέα της μουσικής, των οπτικοακουστικών έργων, των προγραμμάτων H/Y, των εκδόσεων, των ραδιοτηλεοπτικών εκπομπών αλλά και στο χώρο του διαδικτύου.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

9. Ποιές οι συνέπειες της εξάπλωσης του φαινόμενου της πειρατείας;

H πειρατεία αγαθών, που ενσωματώνουν δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας, αποτελεί ένα παγκόσμιο φαινόμενο, που αποκτά ανησυχητικές διαστάσεις. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τελωνείων σε μια πρόσφατη έρευνα ανακοίνωσε ότι το 5% του παγκόσμιου εμπορίου αφορά σε πειρατικά προϊόντα. Η ΕΕ αντίστοιχα διαπίστωσε ότι ένα ποσοστό της τάξεως του 5-7% του παγκόσμιου εμπορίου βασίζεται στην πειρατεία, που ισοδυναμεί με απώλεια εσόδων έως και 300 εκατομμυρίων ευρώ. Ερευνώντας στο ίδιο επίπεδο ο ΟΟΣΑ τοποθετεί τις υπολογιζόμενες απώλειες στο παγκόσμιο εμπόριο λόγω της πειρατείας πάνω από το 5%. Τα ίδια ανησυχητικά νούμερα παρουσιάζονται και στον τομέα της απώλειας θέσεων εργασίας λόγω του φαινόμενου της πειρατείας. Υπολογίζονται γύρω στις 120.000 θέσεις εργασίας το χρόνο στις ΗΠΑ και 100.000 θέσεις στην ΕΕ.

Οι συνέπειες μπορούν να συνοψισθούν στις εξής παρακάτω:

  • Απώλεια εσόδων του ελληνικού δημοσίου λόγω μειωμένων εισπράξεων ΦΠA και τελωνειακών δασμών.
  • Απώλεια θέσεων εργασίας.
  • Συρρίκνωση των σχετικών πολιτιστικών επιχειρήσεων και κατά συνέπεια μη δυνατότητα ανάπτυξης των σχετικών πολιτιστικών - και όχι μόνο - βιομηχανιών.
  • Μείωση/Διστακτικότητα επενδύσεων ξένων κεφαλαίων.
  • Απειλή για την προστασία του καταναλωτή.
  • Διακύβευση του κύρους της χώρας.
  • Αδυναμία επιβολής των σχετικών νόμων και εφαρμογής των διεθνών υποχρεώσεων.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

10. Πως μπορούν να προστατεύσουν τα δικαιώματα τους οι δημιουργοί και οι δικαιούχοι συγγενικών δικαιωμάτων;

(προληπτικά μέτρα, πχ τεχνολογικά, έννομα μέσα, αστικές και ποινικές κυρώσεις κλπ.)

Η πνευματική ιδιοκτησία και τα συγγενικά δικαιώματα προστατεύονται με ένα πλέγμα αστικών, διοικητικών και ποινικών κυρώσεων αλλά και με προληπτικά μέτρα.

Α) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Η τεχνολογική βιομηχανία έχει ήδη αναπτύξει τεχνολογικά μέτρα (Technological measures of Protection-TMP) για την προστασία των έργων στο διαδίκτυο και γενικότερα σε κάθε ψηφιακή μορφή τους. Τα τεχνολογικά μέτρα είναι τεχνολογίες, μηχανισμοί ή συστατικά στοιχεία που, με το συνήθη τρόπο λειτουργίας τους, αποσκοπούν στο να εμποδίσουν ή να περιορίσουν πράξεις, σε σχέση με έργα ή άλλα προστατευόμενα αντικείμενα, μη επιτραπείσες από το δικαιούχο οποιουδήποτε δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας ή συγγενικού δικαιώματος.

Χαρακτηριστικά παραδείγματα τεχνολογικών μέτρων που ελέγχουν ή παρεμποδίζουν την πρόσβαση σε ένα αρχείο ή υπηρεσία, είναι η χρήση κωδικού πρόσβασης (password) ή αριθμού πιστοποίησης (identification number), η εφαρμογή κρυπτογραφικών τεχνικών, οι οποίες μεταδίδουν την πληροφορία σε ακατάληπτη μορφή, ώστε να απαιτείται ειδικό αποκρυπτογραφικό κλειδί για την επαναφορά της σε μορφή καταληπτή και η τεχνική του σημαδέματος του έργου με ένα υδατογράφημα (digital watermarkings) ή στεγανογράφημα, τα συστήματα που περιορίζουν τη δυνατότητα δημιουργίας σειριακών αντιγράφων (SCMS - Serial Management System) καθώς και τα εξαρτήματα ή μηχανισμοί υλικού (hardware) πχ. (smart cards, dongles, hardware locks-HASP).

Τα τεχνολογικά μέτρα που ελέγχουν ή περιορίζουν τη χρήση ή την αναπαραγωγή του έργου συνήθως ενώ επιτρέπουν την εφήμερη αναπαραγωγή - φόρτωση στην προσωρινή μνήμη του υπολογιστή (browsing), ώστε να εμφανιστεί η πληροφορία που ενδιαφέρει στην οθόνη - δεν επιτρέπουν τη μόνιμη αναπαραγωγή (αποθήκευση σε δίσκο) ή την εκτύπωση σε hard copy ή αν την επιτρέπουν θα πρόκειται για περιορισμένο αριθμό αντιγράφων.

Η εθνική μας νομοθεσία (α.66Α ) απαγορεύει χωρίς την άδεια του δικαιούχου:

    • την εξουδετέρωση κάθε αποτελεσματικού τεχνολογικού μέτρου, την οποία πραγματοποιεί κάποιος εν γνώσει του ή έχοντας βάσιμους λόγους που του επιτρέπουν να γνωρίζει ότι επιδιώκει αυτόν το σκοπό και
    • την κατασκευή, εισαγωγή, διανομή, πώληση, εκμίσθωση, διαφήμιση για πώληση ή εκμίσθωση ή κατοχή για εμπορικούς σκοπούς, συσκευών, προϊόντων, συστατικών στοιχείων ή παροχή υπηρεσιών που:
      • αποτελούν αντικείμενο προώθησης, διαφήμισης ή εμπορίας με σκοπό την εξουδετέρωση της προστασίας, ή
      • πέρα από την εξουδετέρωση της προστασίας έχουν σκοπό εμπορικό ή χρήση περιορισμένης σημασίας ή
      • έχουν πρωτίστως σχεδιασθεί, παραχθεί, προσαρμοσθεί ή πραγματοποιηθεί για να επιτρέψουν ή να διευκολύνουν την εξουδετέρωση της προστασίας, οποιωνδήποτε αποτελεσματικών τεχνολογικών μέτρων.

Η άσκηση δραστηριοτήτων κατά παράβαση των ανωτέρω διατάξεων συνεπάγεται τις αστικές κυρώσεις του άρθρου 65 Ν. 2121/1993, ενώ προβλέπονται και ποινικές κυρώσεις κατά του δράστη (φυλάκιση ενός έτους και χρηματική ποινή 2.900 - 15.000 ευρώ) και η δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων.

Στην ίδια κατεύθυνση με τα τεχνολογικά μέτρα προστασίας λειτουργούν και τα τεχνολογικά μέτρα διαχείρισης δικαιωμάτων (Digital Rights Management-DRM ή Electronic Copyright Management Systems, ECMS), τα οποία επιτρέπουν στους δικαιούχους τον έλεγχο και τη διαχείριση των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας σε ψηφιακές μορφές αναπαραγωγής και διάδοσης.

Β) ΔΙΚΑΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Εφόσον πιθανολογείται προσβολή των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας ή των συγγενικών, υφίσταται η δυνατότητα λήψης ασφαλιστικών μέτρων δια των οποίων απαγορεύεται η τέλεση πράξεων που θα αποτελούσαν προσβολή της πνευματικής ιδιοκτησίας, χωρίς να είναι αναγκαίος ο ειδικός προσδιορισμός των συγκεκριμένων έργων.

Εξάλλου, σε κάθε περίπτωση όπου επίκειται η τέλεση πράξης προσβολής της πνευματικής ιδιοκτησίας, όπως, όταν χωρίς να υπάρχει η απαιτούμενη άδεια του δημιουργού, πρόκειται να γίνει δημόσια εκτέλεση θεατρικού ή κινηματογραφικού ή μουσικού έργου, η κατά τόπον αρμόδια αστυνομική αρχή οφείλει βάσει του Ν.2121/93 (α.63§1) να απαγορεύει την πράξη αυτή ύστερα από αίτηση του δημιουργού ή των δικαιοδόχων του. Η εισαγγελική αρχή, εφόσον της ζητηθεί, οφείλει να δώσει σχετική εντολή στην αστυνομική αρχή. Το ίδιο ισχύει και όταν η δημόσια εκτέλεση άρχισε μεν με άδεια του δημιουργού, αλλά η καταβολή της οφειλόμενης αμοιβής καθυστερεί περισσότερο από δύο μέρες.

Γ) ΑΣΤΙΚΕΣ & ΠΟΙΝΙΚΕΣ ΚΥΡΩΣΕΙΣ

Στo πλαίσιo του αστικού δικαίου ο δημιουργός και ο δικαιούχος συγγενικού δικαιώματος έχουν τη δυνατότητα να καταθέσουν:

  • αγωγή αναγνωριστική του δικαιώματός τους
  • αγωγή για την άρση της προσβολής
  • αγωγή για την παράλειψη της προσβολής στο μέλλον εφόσον απειλείται προσβολή ή συνέχιση ή επανάληψη προσβολής
  • αγωγή για αποζημίωση και ικανοποίηση της ηθικής βλάβης, εφόσον υπάρχει υπαιτιότητα του προσβολέα
  • αγωγή για απόδοση αδικαιολόγητου πλουτισμού του προσβολέα
  • αγωγή για καταβολή του κέρδους που αποκόμισε από τη διαχείριση της ξένης περιουσίας ο προσβολέας.

Στις αστικές κυρώσεις προβλέπεται η δυνατότητα λήψης αποζημίωσης του δικαιούχου για την προσβολή των δικαιωμάτων του που δεν μπορεί να είναι κατώτερη από το διπλάσιο της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης που έκανε χωρίς την άδεια ο υπόχρεος.

Σχεδόν όλες οι προσβολές της πνευματικής ιδιοκτησίας και των απόλυτων συγγενικών δικαιωμάτων είναι πράξεις αξιόποινες, όπως προκύπτει από το α.66 Ν.2121/1993.

Οι ποινικές κυρώσεις περιλαμβάνουν ποινή φυλάκισης από 1-10 χρόνια και χρηματική ποινή από 2.900 έως 59.000 ευρώ.

Τέλος, με το νόμο 3524/2007 προβλέφθηκαν και διοικητικές κυρώσεις σε περίπτωση προσβολής των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας. Συγκεκριμένα,

  • όποιος χωρίς δικαίωμα και κατά παράβαση των διατάξεων του παρόντος νόμου αναπαράγει, πωλεί ή κατ' άλλον τρόπο διανέμει στο κοινό ή κατέχει με σκοπό διανομής πρόγραμμα ηλεκτρονικού υπολογιστή, ανεξαρτήτως άλλων κυρώσεων, υπόκειται σε διοικητικό πρόστιμο ίσο με χίλια (1.000) ευρώ για κάθε παράνομο αντίτυπο προγράμματος ηλεκτρονικού υπολογιστή, ενώ
  • Πλανόδιος ή στάσιμος (εκτός καταστήματος) που καταλαμβάνεται να διανέμει στο κοινό με πώληση ή με άλλους τρόπους ή να κατέχει με σκοπό διανομής υλικούς φορείς ήχου, στους οποίους έχει εγγραφεί έργο που αποτελεί αντικείμενο πνευματικής ιδιοκτησίας, υπόκειται σε διοικητικό πρόστιμο ίσο με το γινόμενο των τεμαχίων των παράνομων υλικών φορέων που αποτελούν αντικείμενο της προσβολής επί είκοσι (20) ευρώ ανά τεμάχιο υλικού φορέα ήχου κατά την έκθεση κατάσχεσης που συντάσσεται κατά τη σύλληψή του. Το ελάχιστο ποσό του διοικητικού προστίμου ορίζεται σε χίλια (1.000) ευρώ.

Επιστροφή στην κορυφή της σελίδας

Για περισσότερες πληροφορίες ακολουθήστε τον παρακάτω σύνδεσμο:

Συχνές ερωτήσεις για τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας από το Γραφείο Διανοητικής Ιδιοκτησίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.